Σύνδεση
Εγγραφή
ΤοποθεσίαΔημοσιεύθηκε Παρ 30 Μαρ - 21:03:40
Ήταν 30 Μαρτίου του 1952, ημέρα Κυριακή και ώρα 4.12 όταν εκτελέστηκαν διά τυφεκισμού στο στρατόπεδο του Γουδή ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του Δημήτρης Μπάτσης, Ηλίας Αργυριάδης και Νίκος Καλούμενος.
Ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Όταν εκτελέστηκε ήταν μόλις 37 χρόνων και καταδικάστηκε με την κατηγορία της κατασκοπείας. Η δίκη του που έμεινε στην ιστορία ως «υπόθεση Μπελογιάννη» και η εκτέλεσή του, έλαβε μεγάλη δημοσιότητα και προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις, αποτελώντας παράδειγμα για τη σκληρότητα των μετεμφυλιακών αντικομμουνιστικών διώξεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε μία εβδομάδα η κυβέρνηση Πλαστήρα έλαβε 250.000 τηλεγραφήματα με τα οποία επώνυμοι και μη ζητούσαν να μην ισχύσει η θανατική καταδίκη. Ανάμεσά τους ο Σαρλ ντε Γκολ και σχεδόν όλες οι προσωπικότητες της πολιτικής ζωής της Γαλλίας, καθώς και 159 βουλευτές από τα δύο μεγάλα κόμματα της Μεγάλης Βρετανίας.
Οι Πολ Ελιάρ, Ζαν Κοκτό, Ζαν-Πολ Σαρτρ, Ναζίμ Χικμέτ, Πάμπλο Πικάσο, Τσάρλι Τσάπλιν ήταν μερικοί μόνο από τους διανοούμενους και τους καλλιτέχνες που προσπάθησαν να σώσουν τον Μπελογιάννη και τους άλλους αγωνιστές που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο.
Μάλιστα ο Πικάσο, βλέποντας μια φωτογραφία από τη δίκη με τον Μπελογιάννη να κρατάει ένα κόκκινο γαρύφαλλο και να χαμογελάει, έφτιαξε το πασίγνωστο σκίτσο του που απεικονίζει τον «άνθρωπο με το γαρύφαλλο».
Το σκίτσο του Πικάσο για τον «άνθρωπο με το γαρύφαλλο»
Ποιος ήταν ο «Άνθρωπος με το γαρύφαλλο»
Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στην Αμαλιάδα το 1915. Ο πατέρας του είχε ξενοδοχείο και η οικογένειά του είχε μια οικονομική άνεση. Ήταν καλός μαθητής και πέρασε με εξετάσεις στη Νομική Σχολή της Αθήνας.
Από τα 19 του χρόνια εντάχθηκε στο ΚΚΕ. Δεν αποφοίτησε ποτέ γιατί συνελήφθη ως μέλος του παράνομου ΚΚΕ και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία στα χρόνια του Μεταξά.
Το 1940, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ήταν ακόμα στη φυλακή. Ζήτησε μαζί με πολλούς συγκρατούμενούς του κομμουνιστές να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή, αλλά η τότε κυβέρνηση αρνήθηκε το αίτημά του.
Τον Απρίλιο του 1941, παραδόθηκε ως κομμουνιστής κρατούμενος στους Γερμανούς.
Δυο χρόνια αργότερα δραπέτευσε και αμέσως εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Ο τίτλος που πήρε ήταν εκείνος του πολιτικού επιτρόπου. Από το 1944 υπήρξε στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη, όταν αυτός κατέβηκε με τους συντρόφους του στη νότια Ελλάδα.
Στον Εμφύλιο που ακολούθησε διατήρησε τον τίτλο του πολιτικού επιτρόπου, αυτή τη φορά της 10ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Η ήττα στον Εμφύλιο έφερε σε δύσκολη θέση όλα τα μέλη του ΚΚΕ, αφού το κόμμα κρίθηκε ξανά παράνομο. Ο Αύγουστος του 1949, βρήκε τον Μπελογιάννη πολιτικό πρόσφυγα στην Πολωνία.
Ένα χρόνο αργότερα, με εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη, επέστρεψε στην Αθήνα για να ανασυγκροτήσει τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ. Έξι μήνες μετά συνελήφθη και δικάστηκε με βάση τον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947, που θεωρούσε εγκληματική οργάνωση το ΚΚΕ και το είχε κηρύξει παράνομο. Επίσης, κατηγορήθηκε ως κατάσκοπος της Σοβιετικής Ένωσης.
Η πρώτη του δίκη άρχισε τον Οκτώβριο του 1951 μαζί με άλλους 92 κατηγορούμενους και έκτακτο στρατοδίκη, τον μετέπειτα δικτάτορα του 1967, Γεώργιο Παπαδόπουλο. Δυο μήνες μετά το δικαστήριο επέβαλε 12 θανατικές καταδίκες. Όμως η διεθνής κατακραυγή ανάγκασε τον πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα να δηλώσει ότι οι ποινές δεν θα εκτελεστούν.
Η Ασφάλεια ανακάλυψε παράνομους ασυρμάτους στην Καλλιθέα και στη Γλυφάδα, με τον Μπελογιάννη να παίρνει το φταίξιμο ως επικεφαλής της ανασυγκρότησης του ΚΚΕ. Οι στρατοδίκες τότε επιστράτευσαν τον νόμο περί κατασκοπείας. Έτσι το 1952, ο Μπελογιάννης δικάστηκε εκ νέου.
Στιγμιότυπο από τη δίκη
Την 1η Μαρτίου, ο Μπελογιάννης μαζί με άλλους πέντε συντρόφους του, ανάμεσά τους και η σύντροφός του Έλλη Παππά καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ο Νίκος Πλουμπίδης, στέλεχος του ΚΚΕ, έστειλε μια επιστολή, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τους ασυρμάτους, ενώ υποσχέθηκε ότι θα παραδοθεί αν αφήσουν ελεύθερο τον Μπελογιάννη. Η γνησιότητα του γράμματος του Πλουμπίδη αμφισβητήθηκε, κατά τρόπο ανήθικο, εκ μέρους της, υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη ηγεσίας του ΚΚΕ, όχι όμως και από το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ωστόσο αρνήθηκε να διαπραγματευτεί μαζί του. Ο Νίκος Πλουμπίδης, ο οποίος βρισκόταν ήδη σε προχωρημένο στάδιο φυματίωσης, την αυγή της 14ης Αυγούστου του 1954, εκτελέστηκε στο δάσος του Δαφνιού.
Ο Νίκος Μπελογιάννης έγινε γνωστός ως ο «Άνθρωπος με το γαρύφαλλο», από ένα κόκκινο γαρύφαλλο που κρατούσε στη δίκη του καθημερινά.
Η Διδώ Σωτηρίου η αδελφή της συντρόφου του Μπελογιάννη, Έλλης Παππά- στο μυθιστόρημά της «Εντολή» έγραψε για την ιστορία του κόκκινου γαρύφαλλου:
«Η Έλλη κρατάει στο χέρι ένα μεγάλο άλικο γαρίφαλο. Καθώς πηγαίνει να καθίσει ο Νίκος τού το δίνει. Εκείνος το παίρνει, το κρατά κοντά στα διψασμένα χείλη του και χαμογελά. Τα χαρακτηριστικά του δεν είναι πια τραχιά, σαν χαραγμένα σ' αιχμηρό μπρούτζο. Η θωριά του ξανάγινε απαλή, στοχαστική. Χαμογελά σε κείνην και στο αύριο της ανθρώπινης απαντοχής που γι' αυτό προσφέρει απλά τη ζωή και τα νιάτα του. Τα φλας των φωτορεπόρτερ τσακώνουν αυτό το ωραίο χαμόγελο και την επομένη μια φωτογραφία εκπληκτική εμφανίζεται στις εφημερίδες και ταξιδεύει στο εξωτερικό. Το παλικάρι με το χαμόγελο και το γαρίφαλο θα συγκινήσει εκατομμύρια ανθρώπους σ' όλα τα πέρατα της γης. Και τα μολύβια του καλλιτέχνη που έφτιαξε την "Γκουέρνικα" θα τον απαθανατίσουν».
Η εκτέλεσή του
Στις 30 Μαρτίου 1952, ημέρα Κυριακή και ώρα 04:10 τα χαράματα, οι τέσσερις μελλοθάνατοι κομμουνιστές, Μπελογιάννης, Νίκος Καλούμενος, Δημήτης Μπάτσης και Ηλίας Αργυριάδης μεταφέρθηκαν από τις φυλακές της Καλλιθέας στο στρατόπεδο του Γουδή και εκτελέστηκαν δια τυφεκισμού με τα φώτα των προβολέων των φορτηγών που τους μετέφεραν.
Η Έλλη Παππά δεν εκτελέστηκε λόγω του παιδιού του Μπελογιάννη που κυοφορούσε και γέννησε αργότερα μέσα στη φυλακή και ο Τάκης Λαζαρίδης λόγω του νεαρού της ηλικίας του.
Η ώρα και η ημέρα της εκτέλεσης ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστη (οι εκτελέσεις γινόταν πάντα με το πρώτο φως του ήλιου και ποτέ μέρα Κυριακή ακόμα και από τους Γερμανούς Ναζί κατακτητές) και φέρεται να έγινε τότε για να προλάβουν οι υπέρμαχοι της εκτέλεσης τυχόν απονομή χάριτος.
Η ιστορία του Μπελογιάννη έγινε ταινία
«Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» είναι ελληνική δραματική, ιστορική, βιογραφική κινηματογραφική ταινία του 1980. Τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Νίκος Τζίμας, ενώ ο ίδιος έγραψε και το σενάριο, μαζί με τον δημοσιογράφο Πότη Παρασκευόπουλο. Το σενάριο είναι βασισμένο στις τελευταίες μέρες του Νίκου Μπελογιάννη. Η παραγωγή έγινε από την «Άρμα Φιλμ».
Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Φοίβος Γκικόπουλος, Πέτρος Φυσσούν, Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Κώστας Καζάκος, Αντώνης Αντωνίου, Μάνος Κατράκης, Αλέκος Αλεξανδράκης και άλλοι γνωστοί Έλληνες ηθοποιοί.
Η αφίσα της ταινίας «ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο»
Η ταινία θεωρείται άκρως πολιτικοποιημένη, ενώ πολλοί ηθοποιοί άνηκαν και στον χώρο της Αριστεράς (Κώστας Καζάκος, Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης, Αντώνης Αντωνίου) και προκάλεσε αίσθηση όταν κυκλοφόρησε, παρ'όλα αυτά η εμπορική της επιτυχία ήταν τεράστια.
Συγκεκριμένα ήρθε πρώτη σε εισπράξεις τη σεζόν που προβλήθηκε. Επίσης, βραβεύθηκε από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφων Αθήνας, αλλά και από το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μόσχας, με ειδικό βραβείο.
Η ταινία περιστρέφεται γύρω από τη δράση και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, δίνοντας έμφαση στη γνωστή απολογία του.
Τοποθετείται μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, και εξιστορεί τη δράση όχι μόνο του Μπελογιάννη αλλά και των υπόλοιπων συντρόφων του, ενώ σχολιάζει και το πολιτικό κλίμα που επικρατούσε τότε στην Ελλάδα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
